De aanslepende problematiek van een tekort aan tolken binnen politie en justitie.

De voorzitster: De heer Van Hecke is verontschuldigd.

[weergave van de door Stefaan Van Hecke (Groen) ingediende vraag]:

Meneer de minister, er is nog steeds een grote nood aan vertalers en tolken in strafzaken. De laatste dagen verschenen enkele artikels die nogmaals aangeven hoe dit tekort een vlotte werking van justitie belemmert. Vorige week moest een zaak in Roeselare worden uitgesteld door een gebrek aan Tolken (Het Laatste Nieuws, 15 november). De Antwerpse politie en parket vinden zelfs moeilijk tolken voor Frans en Engels (Het Laatste Nieuws en Het Belang Van Limburg, 12 november). De Hoge Raad voor Justitie vermeldde in haar memorandum van 2019 al de vertraging in veel rechtszaken door het tekort aan tolken en bevestigde de nood aan een correcte verloning en een performant beheer en verfijning van het nationale registers voor gerechtsdeskundigen.

Volgens de Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken werken veel van hun leden door de lage verloning enkel nog in bijberoep als gerechtstolk omwille van de lage vergoeding in het algemeen, de vergoeding per minuut en de onvoorspelbaarheid van de duur van het werk en dus de gepresteerde tijd, de lage vergoeding voor een geannuleerde opdracht... Het BBVT stelt voor om het uurtarief op te trekken en om een tolk telkens minstens voor een blok van drie uur uit te betalen, maar dat zou volgens u budgettair niet mogelijk zijn. Een correcte vergoeding voor zowel deskundigen, tolken als vertalers is belangrijk om mensen aan te trekken die kwaliteit leveren.

Hieromtrent heb ik voor u de volgende vragen:

Welke maatregelen zal u treffen om de dringende nood aan vertalers en tolken op te vangen?

Welke maatregelen zal u treffen om de nood aan vertalers en tolken structureel op te vangen?

Bent u de bereid de vergoedingen voor vertalers en tolken meer marktconform te maken?

07.01  Marijke Dillen (VB): Mijnheer de minister, opnieuw moest een groot drugdossier voor de correctionele rechtbank uitgesteld worden wegens het reeds lang aanslepende aanzienlijke tekort aan tolken en vertalers waarop Justitie een beroep kan doen. Wij weten allemaal dat dit een oud zeer is. Reeds in 2014 waren er krantenkoppen als "Tolkentekort kwelt de rechtbanken." Vandaag is het niet anders. Ook de Hoge Raad voor de Justitie heeft reeds gewaarschuwd voor een vertraging in rechtszaken door dit grote tekort.

Het is nu vele jaren later, en het probleem is nog niet opgelost, mijnheer de minister. Het blijft acuut, zowel bij de zittende magistratuur als bij het parket, zowel bij de onderzoeksrechters als bij de politie, getuige de dagelijkse praktijk.

De verloning is veel te laag, dat is daarstraks al aan bod gekomen. Er is een aanpassing van het nachttarief nodig. Er moeten wijzigingen komen aan de vergoeding bij een annulering, enzovoort. Met andere woorden, ik meen dat wij dringend werk moeten maken van een nieuw en beter statuut van de vertalers en de tolken, dit om definitief een antwoord te bieden voor de bestaande problemen.

Nu, reeds op 20 mei van dit jaar heeft de Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken u een eisenpakket overhandigd. Er werd aandacht gevraagd voor een correcte verloning. Bij annulering moet er gewerkt worden met een uurprestatie in plaats van een wachtprestatie, waarvoor de vergoeding lager is. Zij wachten ook al jaren op een reële herwaardering.

Blijkbaar zal er in januari een indexering komen. Ik ben wel zo vrij u erop te wijzen dat deze automatische indexering, die via een rondzendbrief bekendgemaakt zal worden in januari 2023, eigenlijk geen tariefverhoging inhoudt, maar enkel de verplichte wettelijke indexering.

Volgens de berichten zou Justitie slechts een beperkte aanpassing aan het tariefbesluit van december 2016 overwegen. Ik heb dan ook enkele vragen. Wat is uw standpunt inzake het eisenpakket dat u in mei door de Beroepsvereniging overgemaakt gemaakt werd? Zult u op korte termijn structurele initiatieven nemen om dit probleem ten gronde aan de pakken en te werken aan een reële herwaardering, om op deze wijze het tekort aan tolken weg te werken?

07.02 Minister Vincent Van Quickenborne: Mevrouw de voorzitster, ik zal antwoorden op de vragen van beide leden zoals ze ingediend werden, omdat ik de antwoorden moeilijk uit elkaar kan halen.

Ik wil eerst iets toevoegen over de zaak in Roeselare waarop de heer Van Hecke wees. Dat betreft inderdaad een grote drugszaak met twaalf beklaagden met betrekking tot de invoer van opium in de Roeselaarse regio. De zaak zelf ging door voor de rechtbank van eerste aanleg te Kortrijk.

Volgens de info die aan mijn diensten werd bezorgd, waren voor deze zaak een tolk Punjabi en een tolk Farsi nodig. De oorspronkelijk aangestelde tolk Farsi werd reeds aangesteld eind juni 2022. Hij liet begin november weten dat hij niet zou kunnen komen. De griffie zocht begin november een nieuwe tolk, maar ook die haakte af op 10 november wegens een dubbele boeking. In allerijl vorderde men een nieuwe tolk Farsi, maar die is niet komen opdagen op de zitting.

De tolk Punjabi stuurde een halfuur voor aanvang van de zitting een sms dat zijn kind ziek was en dat hij een collega zou contacteren. Helaas was ook die collega bezet, waardoor er bij aanvang van de zitting dus twee afwezige tolken waren. Dat lijkt mij veeleer een spijtige samenloop van omstandigheden dan een systematisch gebrek aan tolken. In dezen valt ook de griffie niets te verwijten, aangezien zij reeds maanden op voorhand de tolken had aangeschreven, zoals het hoort in het kader van een goed zittingsmanagement.

De komende jaren werken wij dan ook aan Just Court, een applicatie om het zittingsbeheer digitaal op te volgen en te organiseren. Het is namelijk belangrijk dat de tolk wordt opgeroepen op het juiste uur en dus geen uren hoeft te wachten in het gerechtsgebouw – herinner u de discussie die wij gehad hebben tijdens de bespreking van mijn beleidsnota. Dat is een probleem dat al decennia aansleept bij Justitie.

Ten slotte, sinds maart 2020 kan iedereen via Just-on-web, de digitale databank, opzoekingen doen naar tolken. Ik heb het even nagekeken en in onze databank bevonden zich midden november 14 tolken Nederlands-Punjabi en 23 tolken Nederlands-Farsi.

Wat uw vraag betreft over mijn beleid ten aanzien van de tolken, wens ik te verwijzen naar het uitgebreide antwoord dat ik daarnet aan mevrouw De Wit heb gegeven.

07.03  Marijke Dillen (VB): Mevrouw de voorzitster, het was misschien beter geweest indien die drie vragen samengevoegd waren.

De voorzitster: De titels waren verschillend en op basis daarvan konden wij niet vaststellen dat zij samen hoorden.

07.04  Marijke Dillen (VB): Dat is uiteraard geen verwijt aan u of aan de diensten, maar het was logischer geweest.

Mijnheer de minister, ik heb het antwoord gehoord dat u mevrouw De Wit hebt gegeven.

Tenzij ik mij vergis, is er niet echt gesproken over de financiële aspecten van de indexering en het eisenpakket van de beroepsvereniging. U hebt daar niet op geantwoord, tenzij dat aan mijn aandacht ontsnapt zou zijn. Ik meen dat daar toch wel een knelpunt zit. Die indexering moet er uiteraard komen, maar een indexering is geen loonsverhoging. Het is gewoon een aanpassing aan de stijgende kosten ten gevolge van de inflatie.

Mijnheer de minister, ik hoop dat u bereid bent om het eisenpakket dat de beroepsvereniging u heeft overhandigd grondig te bekijken en om met hen in gesprek te gaan om te zien hoe één en ander gerealiseerd kan worden.

Het incident is gesloten.