Tolken voor de vorderende overheid (justitie)

Hoe een tolk vorderen?

Het is niet voldoende twee talen te spreken om te kunnen tolken.
Het is zeker niet voldoende twee talen te spreken om te kunnen tolken in een juridische context die specifieke en gespecialiseerde kennis vereist.
Tolken vergt specifieke technieken waar opleiding en training voor nodig zijn.
Tolken hebben een deontologische code: ze mogen de grenzen van deze gedragscode niet overschrijden.
Communicatie via een gebarentaaltolk vergt een bijzondere aanpak.
Een tolk kan niet als enige in de juridische setting totaal onvoorbereid werken (zonder kennis over de ondervraging, de zaak enz.) dit in tegenstelling tot de politie, de magistraten, de advocaten enz.

Werken met een tolk tijdens het politieverhoor

VOOR het verhoor

Vorder een beëdigd tolk en controleer de beëdiging.
Elk lid van BBVT is beëdigd voor de opgegeven talencombinatie, leeft dezelfde deontologische code na en werkt professioneel.
Vermeld op de vordering begin- en geschatte einduur van de prestatie.
Mail de vordering onmiddellijk naar de tolk.
Informeer u goed over de juiste taal waarvoor u de tolk nodig heeft: als u een tolk voor een verkeerde taal laat komen, verliest u veel tijd!
Denk na over het geslacht van de tolk (bv. een mannelijke tolk is niet ideaal voor een zaak van een vrouw die aangerand is geweest).
Brief de tolk zodat hij zich kan voorbereiden (woordenschat en terminologie).
Laat de tolk zichzelf voorstellen, zo wordt zijn rol duidelijk voor uzelf en voor de betrokken ondervraagde.
Maak afspraken over de verhoortechniek en de tolkmode (de manier van tolken) nl. consecutief of simultaan.

TIJDENS het verhoor

Gebruik de triade-opstelling.
Gebruik de eerste persoon (ik) en richt u rechtstreeks tot de ondervraagde.
Vraag aan de tolk geen zaken die zijn/haar neutraliteit in het gedrang kunnen brengen.
Geef de tolk de kans om steeds in overleg met u problemen aan te kaarten (van culturele, terminologische of emotionele aard) – de tolk zal deze zaken inleiden met “de tolk heeft een vraag” / “de tolk vraagt om verduidelijking” / “de tolk wordt bedreigd”.
Zorg dat de tolk nooit alleen blijft met de verhoorde persoon.
Zorg steeds voor voldoende water voor de tolk.
Voorzie regelmatig een pauze.

NA het verhoor

Debrief: geef de tolk de kans om tolkspecifieke problemen met u te bespreken.
Geef uw positieve/negatieve mening over de tolkprestatie van de tolk zodat hij/zij weet waaraan hij nog eventueel in de toekomst moet werken.
Vraag aan de tolk geen zaken die zijn/haar neutraliteit in het gedrang brengen (bvb. mening over waarheidsbevinding, taalkundige kenmerken enz.).
Bezorg onmiddellijk de ingevulde en door u ondertekende vordering aan de tolk. De prestatie van de tolk begint op het afgesproken tijdstip. Indien het geschatte einduur niet bereikt werd dient de tolk vergoed te worden voor de geschatte prestatieduur.
Wachttijd is voorbereidingstijd van de tolk. Een professionele tolk komt steeds minstens 15 minuten voor het gevorderde uur.
Stel steeds een vordering op voor de gevorderde tijdsduur, ook als de opdracht niet doorgaat door omstandigheden buiten de wil van de tolk om.

Ter illustratie van good practices verwijzen we u graag naar zes educatieve films over het verloop van getolkte politieverhoren ontwikkeld in het kader van het ImPLI-project (Improving Police and Legal Interpreting).

Meer info over het ImPLI-poject van de EU: https://www.arts.kuleuven.be/tolkwetenschap/projecten/impli/index

De link naar de educatieve film van de Belgische projectpartner Lessius: https://www.youtube.com/watch?v=TDf8L2ru56A&index=6&list=PLx15JSWFqoqCm5ycG6CKzxAQHE-YfrgIj

De links naar alle educatieve films van het ImPLI-project: https://www.youtube.com/playlist?list=PLx15JSWFqoqCm5ycG6CKzxAQHE-YfrgIj

Werken met een tolk tijdens een zitting op de rechtbank

VOOR de zitting

Vorder een beëdigd tolk en controleer de beëdiging.
Elk lid van BBVT is beëdigd voor de opgegeven talencombinatie, leeft dezelfde deontologische code na en werkt professioneel.
Vermeld op de vordering begin- en geschatte einduur van de prestatie.
Mail de vordering onmiddellijk naar de tolk.
Ga na of de tolk voorkennis heeft van de zaak of niet (via eerdere ondervragingen bij de politie , de onderzoeksrechter, enz): beide posities hebben hun voor- en nadelen.
Informeer u goed over de juiste taal waarvoor u de tolk nodig heeft: als u een tolk voor de verkeerde taal laat komen, verliest u veel tijd.
Denk na over het geslacht van de tolk (bv. een mannelijke tolk is niet ideaal voor een zaak van een vrouw de aangerand werd).
Brief de tolk zodat hij zich kan voorbereiden (woordenschat en terminologie).
Denk na over de positionering van de tolk in de rechtszaal: voor alle partijen m.oet dit zo comfortabel mogelijk zijn (zeker als er meer beklaagden/beschuldigden in dezelfde zaak en van dezelfde taal tegelijk in de zaal zijn).
Voorzie twee tolken indien zowel de beklaagde als de burgerlijke partij dezelfde vreemde taal spreken.
Denk na over de positionering van de tolk in de rechtszaal in het geval van dove personen: voor hen moet de tolk namelijk zichtbaar zijn, niet hoorbaar!
Vorder twee tolken indien de tolkprestatie langer dan een uur duurt.
Voorzie een tolkkoffer of cabine indien er voor meer dan één persoon getolkt moet worden.

TIJDENS de zitting

Ga eerst over tot de eedaflegging van de tolk alvorens de zaak aan te kondigen.
Gebruik de eerste persoon (ik) en richt u rechtstreeks tot de betrokkene.
Vraag aan de tolk geen zaken die zijn neutraliteit in het gedrang brengen.
Denk aan concrete handelingen waarmee u als magistraat/advocaat de tolk kan ondersteunen: spreek luid en duidelijk, articuleer goed, spreek niet te snel, gebruik geen complexe zinsbouw, enz.
Behoud als magistraat de leiding over de zitting: zorg ervoor dat andere partijen tijdens de zitting het werk van de tolk niet extra bemoeilijken (door snel, mompelend of door elkaar te spreken) – zo moet iedereen beseffen dat de tolk niet kan tolken als hij geen duidelijke input krijgt.
Geef de tolk de kans om steeds in overleg met u problemen aan te kaarten (van culturele, terminologische of emotionele aard) – de tolk zal deze zaken inleiden met “de tolk heeft een vraag” / “de tolk vraagt om verduidelijking” / “de tolk wordt bedreigd”.
Gebruik de technische installatie (microfoon, luidsprekers, enz) en test dit vooraf.
Zorg steeds voor voldoende water voor de tolk.
Voorzie regelmatig een pauze.

NA de zitting

Vraag aan de tolk geen zaken die zijn/haar neutraliteit in het gedrang brengen (bv. mening over waarheidsbevinding, taalkundige kenmerken, enz).
Bezorg onmiddellijk de ingevulde en door u ondertekende vordering aan de tolk. De prestatie van de tolk begint op het afgesproken tijdstip. Indien het geschatte einduur niet bereikt werd, dient de tolk vergoed te worden voor de geschatte prestatieduur.
Wachttijd is voorbereidingstijd van de tolk. Een professionele tolk komt steeds minstens 15 minuten voor het gevorderde uur.
Stel steeds een vordering op voor de gevorderde tijdsduur, ook als de opdracht niet doorgaat door omstandigheden buiten de wil van de tolk om.

Ter illustratie van het werken met een tolk tijdens een zitting op de rechtbank verwijzen we u graag naar drie video’s over het verloop van getolkte gesimuleerde rechtszittingen (mock-trials), gefilmd in het Vlinderpaleis te Antwerpen op 07-05-2015.

Opgelet: voorzitter, onderzoeksrechter, griffier, procureur en advocaat in die cases zijn allemaal professionals die niet noodzakelijk de gespeelde functie opnemen in hun dagelijkse leven. Ze spelen allemaal een rol en maken bewust fouten. Deze fouten zijn geselecteerd als vaak voorkomend uit onderzoek en praktijk.

De volledige toelichting van de scenario’s en besprekingen van de verfilmingen van de cases vindt u op de site van de KU Leuven Faculteit Letteren OG Tolkwetenschap: https://www.arts.kuleuven.be/tolkwetenschap/studiedagen-congressen/mock-trial-cases

CASE 1 - Zitting raadkamer - Verlenging aanhoudingsmandaat - tolk Franshttps://videolab.avnet.kuleuven.be/video/?id=c52d5e82a4daf0a75289ca5dfafbf28f&height=388&width=640&autostart=false

CASE 2 - Zitting Correctionele kamer - Pleidooi burgerlijke partij - tolk Hongaars https://videolab.avnet.kuleuven.be/video/?id=550f5350df5093957519cd3b20f3bf24&height=388&width=640&autostart=false

CASE 3 - Zitting Correctionele kamer - Vonnis - tolk Vlaamse Gebarentaal https://videolab.avnet.kuleuven.be/video/?id=7109fd91b4e1466e95be21c9b5b8bfe7&height=388&width=640&autostart=false

De advocaat en de tolk

De advocaat is aanwezig in de vorige settings (politieverhoor, rechtbank). Alleen in het geval van een vertrouwelijk gesprek bij de advocaat is de situatie specifiek en lijkt ze sterk op die van de ondervraging bij de politie.

VOOR het gesprek

Stel een beëdigd tolk aan en controleer de beëdiging.
Elk lid van BBVT is beëdigd voor de opgegeven talencombinatie, leeft dezelfde deontologische code na en werkt professioneel.
Vermeld op de aanstelling begin- en geschatte einduur van de prestatie.
Bevestig onmiddellijk de afspraak via mail.
Informeer u goed over de juiste taal waarvoor u de tolk nodig heeft: als u een tolk voor een verkeerde taal laat komen, verliest u veel tijd.
Denk na over het geslacht van de tolk (bvb. een mannelijke tolk is niet ideaal voor een zaak van een vrouw die aangerand werd).
Brief de tolk zodat hij zich kan voorbereiden (woordenschat en terminologie).
Laat de tolk zichzelf voorstellen, zo wordt zijn rol duidelijk voor uzelf en voor uw cliënt
Maak afspraken over de verhoortechniek en de tolkmode (de manier van tolken) nl. consecutief of simultaan.
Vorder twee tolken indien de tolkprestatie langer dan een uur duurt.

TIJDENS het gesprek

Gebruik de eerste persoon (ik) en richt u rechtstreeks tot uw cliënt
Vraag aan de tolk geen zaken die zijn/haar neutraliteit in het gedrang brengen.
Geef de tolk de kans om steeds in overleg met u problemen aan te kaarten (van culturele, terminologische of emotionele aard) – de tolk zal deze zaken inleiden met “de tolk heeft een vraag” / “de tolk vraag om verduidelijking” / ”de tolk wordt bedreigd”.
Zorg steeds voor voldoende water voor de tolk.
Voorzie regelmatig een pauze.

NA het gesprek

Debrief: geef de tolk de kans om tolkspecifieke problemen met u te bespreken.
Geef uw positieve/negatieve mening over de tolkprestatie van de tolk zodat hij/zij weet waaraan hij/zij nog eventueel in de toekomst moet werken.
Vraag aan de tolk geen zaken die zijn neutraliteit in het gedrang brengen (bv. mening over waarheidsbevinding, taalkundige kenmerken enz.).
Bezorg onmiddellijk de ingevulde en ondertekende BJB-fiche aan de tolk. De prestatie van de tolk begint op het afgesproken tijdstip. Indien het geschatte einduur niet bereikt werd, dient de tolk vergoed te worden voor de geschatte prestatieduur.
De wachttijd is voorbereidingstijd van de tolk vóór zijn prestatie aanvangt. Een professionele tolk komt steeds minstens 15 minuten voor aanvang van zijn/haar prestatie.
Stel steeds een BJB-fiche op voor de gevorderde tijdsduur, ook als de opdracht niet doorgaat door omstandigheden buiten de wil van de tolk om.

Bovenstaande richtlijnen/aanwijzingen zijn een korte opsomming van de richtlijnen die te vinden zijn in Salaets, H., Balogh, K., Rombouts, D. (2014) Gerechtstolken. Handleiding voor politie en rechtsdeskundigen in een meertalige context. Leuven: Lannoo Campus.

Het is dan ook noodzakelijk voor een goed begrip om de integrale versie te raadplegen!

BBVT herwerkte deze richtlijnen met een aantal praktische punten.