Bijna 1600 vertalers en tolken in 'nationaal register', maar niemand beëdigd.

De oplossing om de eed tweemaal af te leggen is te omslachtig

Op 28 juni 2017 verspreidde de BBVT een persbericht "Onduidelijkheid over beëdigingen tolken huizenhoog probleem voor justitie", gepubliceerd op de vakwebsites LexGO.be en jubel.be. Daarin stelde de Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken vast dat momenteel absoluut niet duidelijk is wanneer een tolk of een vertaler als beëdigd kan worden beschouwd en of een tolk een eed moet afleggen op een rechtszitting, en zo ja welke eed. Door de wijziging van de wet  op het nationaal register, van kracht sinds 10 juni 2017, is de vroegere eedaflegging om een tolk op een zitting te beëdigen (artikel 282 van het Wetboek van Strafvordering), immers opgeheven. De wet op het nationaal register voorziet wel een nieuwe eedformule, door de tolk eenmalig (bij definitieve opname in het nationaal register) af te leggen  in handen van de eerste voorzitter van het hof van beroep van het rechtsgebied van zijn woon- of verblijfplaats: “Ik zweer dat ik mijn opdracht nauwgezet in eer en geweten [sic] en eerlijk zal vervullen”.

Op 29 juni 2017 heeft het parket van de procureur des Konings van Antwerpen een (eerste) omzendbrief verstuurd naar de politiediensten waarin de eed van tolken wordt aangekaart. Op 12 juli 2017 verstuurde de procureur-generaal van Brussel een rondschrijven met identieke inhoud. Het openbaar ministerie stelt dat het nationaal register voor beëdigde tolken nog niet operationeel is en magistraten en politieambtenaren genoodzaakt zijn om thans een beroep te doen op tolken die per prestatie de eed afleggen. Dit heeft in de praktijk geleid tot heel wat moeilijkheden vooral bij het optreden van de tolk ter terechtzitting. Het was voor vele hoven en rechtbanken onduidelijk of de tolk de oude eed, de nieuwe of beide moet afleggen.

Sindsdien laat men tolken tweemaal de eed laat afleggen, vooraf - zoals men gewoon was - de opgeheven eedformule 'Ik zweer ...' , en achteraf de eedformule uit artikel 27 "om onregelmatigheden te vermijden".

In een herziene omzendbrief van december 2017 instrueerde de procureur des Konings van Antwerpen opnieuw dat voor elke prestatie afzonderlijk de "dubbele" eed moet worden afgelegd. Het "voorlopig" register zou zelfs geen enkele juridische waarde hebben. Na een artikel in De Tijd van 24 januari 2018, waarin de BBVT waarschuwde voor de mogelijke gevolgen van de situatie, interpelleerde volksvertegenwoordiger Sonja Becq (CD&V) op 7 februari 2018 minister Koen Geens over de eed afgelegd door gerechtstolken en -vertalers. In zijn antwoord kondigde de minister van Justitie uiteindelijk een wetsaanpassing aan die aan de problematiek moet verhelpen, zodat tolken de eed enkel zullen moeten afleggen vooraleer zij hun opdracht aanvatten.

Aparte eedformule voor de tolken enerzijds en voor de vertalers en vertalers-tolken anderzijds 

Op 8 maart 2018 werden amendementen met het oog op een wetswijziging, ingediend door volksvertegenwoordigers Raf Terwingen (CD&V), Sonja Becq (CD&V), Goedele Uyttersprot (N-VA),  Kristien Van Vaerenbergh (N-VA), Philippe Goffin (MR) en Carina Van Cauter (Open VLD).

UIt de verantwoording van de amendementen blijkt dat in de huidige tekst van artikel 27 staat dat de eedaflegging schriftelijk gebeurt na het uitvoeren van de opdracht voor de handtekening onder aan "het verslag". Er is daarbij uit het oog verloren dat tolken de eed mondeling afleggen en dit gebruikelijk doen voor de aanvang van hun werkzaamheden. Dit heeft in de praktijk geleid tot heel wat moeilijkheden vooral bij het optreden van de tolk ter terechtzitting. De oplossing om de eed tweemaal af te leggen is te omslachtig. Het is aangewezen om in de wet een aparte eedformule in te schrijven voor de tolken enerzijds en de vertalers en vertalers-tolken anderzijds.

Een tweede wijziging betreft de toevoeging van de woorden “in eer en geweten” [sic] in de eedformule voor vertalers en vertalers-tolken in artikel 27. Die woorden staan immers wel in alle andere eedformules in dezelfde wet (zie onder meer artikel 17 van de wet van 10 april 2014 dat de eed voorschrijft voor deskundigen die niet in het register zijn opgenomen), maar om onduidelijke redenen werd hiervan afgeweken. De wijzigingsbepaling zorgt voor eenvormigheid.

Advies van BBVT leidt tot een subamendement

Na kennisnaming van de ingediende amendementen bracht de BBVT een advies uit ten behoeve van de leden van de Kamercommissie voor de Justitie. Na ontvangst van dat advies hebben de indieners van de amendementen op 27 maart 2018 nog een subabendement toegevoegd, waarin gedeeltelijk rekening werd gehouden met het advies van de BBVT:

Beëdigd vertalers en vertalers-tolken stellen immers nooit een (schriftelijk) verslag op van een vertaalopdracht. In tegenstelling tot een gerechtsdeskundige wordt een beëdigd vertaler, beëdigd tolk of een beëdigd vertaler-tolk niet aangesteld om een magistraat te helpen bij het zoeken van de juiste toedracht en waarheid in een strafzaak. De tekst van artikel 27 van de wet van 10 april 2014 dient bijgevolg te worden gewijzigd om het woord "verslag" te vervangen door het woord "vertaling".

We stellen u als bijlage de amendementen voor met het oog op een wetswijziging, ingediend door volksvertegenwoordigers Raf Terwingen (CD&V), Sonja Becq (CD&V), Goedele Uyttersprot (N-VA),  Kristien Van Vaerenbergh (N-VA), Philippe Goffin (MR) en Carina Van Cauter (Open Vld). Deze amendementen werden op 27 maart 2018 besproken in de Commissie voor de Justitie van de Kamer van Volksvertegenwoordigers.

Eedaflegging coform artikel 27 van de wet van 10 april 2014 verplicht voor ... iedere BVT!

Ondertussen deed de BBVT ook navraag over de eedaflegging bij het College van de hoven en rechtbanken. Het College van de hoven en rechtbanken  vertegenwoordigt alle directiecomités van de hoven en rechtbanken in België (met uitzondering van het Hof van Cassatie). Dit College deelt niet het standpunt dat vertalers en tolken, die voorlopig zijn ingeschreven in het nationaal register, de eed niet meer moeten afleggen. Volgens het College van de hoven en rechtbanken is de essentie van het nationaal register voor beëdigd vertalers en tolken dat alleen wie definitief is ingeschreven, en dus aan de wettelijke voorwaarden voldoet en beëdigd is door de eerste voorzitter van het hof van beroep, de titel van beëdigd vertaler/tolk mag dragen en is vrijgesteld van de eedaflegging per prestatie.

Op dit ogenblik is dus niemand in België permanent "beëdigd" als vertaler of tolk. Wie voorlopig is ingeschreven in het nationaal register, mag volgens het College van de hoven en rechtbanken de titel van beëdigd vertaler of tolk enkel voeren voor een specifieke opdracht en moet per prestatie een eed afleggen. Zelfs wie ooit een eed heeft afgelegd voor de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg, moet voor iedere prestatie de eed afleggen.

Schematisch overzicht van de eedformules