De achterstallige betalingen aan vertalers en tolken

05.01  Kristien Van Vaerenbergh (N-VA): Mijnheer de minister, op 1 januari 2020 is een nieuwe wetgeving inzake het beheer van gerechtskosten in strafzaken in werking getreden. Daarbij werden gerechtskostenbureaus opgericht, één per arrondissement. In april 2019 kondigde de vorige minister van Justitie aan dat vertalers-tolken, psychiaters en andere gerechtsdeskundigen hierdoor veel sneller betaald zouden worden voor hun diensten.

Toch worden dienstverleners in strafzaken in sommige arrondissementen nog steeds geconfronteerd met een schrijnende betalings­achterstand. Het gaat in het bijzonder om de kostenstaten die uitbetaald moeten worden door de taxatiebureaus Brussel Nederlandstalig en Eupen. Er zijn nog maar weinig prestaties uit 2021 betaald, er is zelfs nog achterstand in de betaling van prestaties van vertalers en tolken uit 2020.

In een nog niet zo ver verleden was het budget voor gerechtskosten ontoereikend om alle facturen op tijd te kunnen betalen. Dat lijkt nu niet het probleem. Dienstverleners die de situatie aanklagen bij de FOD Justitie, krijgen steevast te horen dat er onvoldoende personeel zou zijn in de betrokken gerechtskostenbureaus en men niet kan volgen met nazicht en betalingen.

Door de betalingsachterstand zijn steeds meer vertalers en tolken niet langer bereid om nog opdrachten voor justitie in Brussel en de Brusselse Rand te aanvaarden. Dit hypothekeert de goede werking van de Nederlandstalige rechtbank en het hof van beroep van Brussel, het parket van Halle-Vilvoorde en het federaal parket, en ook de politiediensten in Halle-Vilvoorde waar - ook gezien de ligging - toch vaak beroep moet worden gedaan op vertalers en tolken.

Kan u bevestigen dat er een grote betalings­achterstand is in de gerechtskosten­bureaus van Brussel en Eupen?

Hoeveel maanden vertraging is er gemiddeld in de verwerking van de kostenstaten?

Om hoeveel achterstallige kostenstaten gaat het? Hoeveel vertalers en tolken zijn getroffen?

Waaraan is de aanhoudende en structurele betalingsachterstand te wijten?

Bent u zich bewust van de gevolgen van de betalingsachterstand voor de goede werking van justitie in Brussel, Halle-Vilvoorde en de Oostkantons?

Worden maatregelen voorzien om op korte termijn te verhelpen aan de uitzichtloze situatie van de getroffen vertalers en tolken uit Halle-Vilvoorde en de Oostkantons?

05.02 Minister Vincent Van Quickenborne: Mevrouw Van Vaerenbergh, wat uw eerste vraag betreft, kan ik bevestigen dat er in een aantal taxatiebureaus problemen zijn die leiden tot een betalingsachterstand, voornamelijk in de taxatiebureaus van Brussel Nederlands en Eupen en in mindere mate in Namen en Luik.

Wat uw tweede vraag betreft, geef ik u alvast mee dat op 1 juli 2021 voor het jaar 2021 106.071 kostenstaten werden ingediend bij de 13 taxatiebureaus die ons land kent. Een derde van die kostenstaten werd binnen 30 dagen betaald, maar dat is natuurlijk te weinig en die cijfers willen wij uiteraard verbeteren in de nabije toekomst.

Wij zien dat de achterstand verschilt naargelang van het taxatiebureau. Er zijn taxatiebureaus die aangeven dat er geen of zo goed als geen achterstand is. Dat is het geval voor de taxatiebureaus van West-Vlaanderen, Limburg, Luxemburg, Leuven, Franstalig Brussel en Waals-Brabant. Het taxatiebureau van Eupen stelt dat de verwerking van de kostenstaten momenteel gemiddeld tweeënhalve maanden vraagt. In Nederlandstalig Brussel is de situatie het meest ernstig: voor tolken is er een achterstand van ongeveer zes maanden, voor vertalers een achterstand van twee maanden.

Wat uw derde vraag betreft, kunnen wij geen specifieke cijfers geven over de vertalers-tolken. Ook dat is een werkpunt van de FOD Justitie, met name het automatisch aanleveren van exacte data. Een navraag door het centraal bureau voor de gerechtskosten bij de 13 taxatiebureaus geeft het volgende resultaat. Eupen meldt dat er momenteel 350 kostenstaten onbehandeld zijn, waarvan ongeveer een derde van vertalers en tolken. Daarnaast zouden er nog zo'n 60 kostenstaten niet zijn afgewerkt, omdat men nog wacht op verbeteringen daarvan. Het taxatiebureau van Nederlandstalig Brussel spreekt van 420 openstaande kostenstaten van tolken en 350 van vertalers.

Wat uw vierde vraag betreft, heeft de betalingsachterstand zoals gezegd betrekking op een aantal taxatiebureaus, niet op alle bureaus. In de meeste bureaus is er geen achterstand of is de achterstand eerder beperkt te noemen. De oorzaken die aanleiding hebben gegeven of aanleiding geven tot de achterstand zijn volgens ons de volgende.

Ten eerste, bij de opstart van de bureaus op 1 januari 2020 werden heel wat bureaus overstelpt met kostenstaten die dateren van voor 2020 die massaal op de griffies waren blijven liggen.

Uiteraard dienden ook deze kostenstaten te worden verwerkt, wat maakt dat sommige taxatiebureaus vanaf dag één al te kampen hadden met achterstand. Deze achterstand zou inmiddels zo goed als volledig van de baan zijn maar heeft er wel toe bijgedragen dat de start niet soepel is verlopen.

Een tweede reden is een tekort aan personeel. Heel wat taxatiebureaus beschikken vandaag nog niet over het personeel dat oorspronkelijk was voorzien. De regelgeving voorziet dat een taxatiebureau is samengesteld uit een griffier die wordt bijgestaan door één financieel deskundige en een aantal assistenten, afhankelijk van het aantal inwoners van het arrondissement.

Voor Eupen zou dit neerkomen op één assistent en voor het Nederlandstalige taxatiebureau van Brussel op zes assistenten. Bij het taxatiebureau te Eupen is er slechts één medewerker aanwezig die bovendien slechts deeltijds werkt, aangezien zij als griffier ook nog andere taken moet uitvoeren. In Brussel is er momenteel geen deskundige meer. Het volledige team bestaat uit zes medewerkers, waarvan twee personen vier vijfde werken en één persoon vorige week in dienst getreden is.

Een derde reden. Diverse taxatiebureaus geven aan dat er veel tijd moet worden besteed aan de communicatie met de vertalers en de tolken, omdat vaak wordt vastgesteld dat de kostenstaten niet correct werden ingediend, wat opnieuw resulteert in tijdverlies. De nieuwe regelgeving voorziet dat de huidige procedure digitaal is maar desondanks worden blijkbaar nog vrij veel kostenstaten ontvangen op papier. Het scannen van die kostenstaten en de bijhorende stukken vergt dan ook veel tijd.

Ik kom dan bij uw vijfde vraag. Natuurlijk geef ik mij er rekenschap van dat de betalingsachterstand bij een aantal bureaus ongunstig is voor de goede werking van Justitie. Maatregelen zijn dan ook noodzakelijk en ik som enkele concrete punten op. Tijdens de voorbije weken hebben een aantal medewerkers van het centraal bureau gerechtskosten een grote massa kostenstaten van de taxatiebureaus van Nederlandstalig Brussel en Eupen verwerkt en doorgegeven aan de bevoegde vereffeningsbureaus, met het oog op de betaling ervan.

In Eupen was er oorspronkelijk slechts één voltijdse medewerker voorzien. Op initiatief van mijn beleidscel heeft de FOD Justitie voor Eupen een akkoord verkregen met de inspecteur van Financiën om een tweede voltijdse medewerker te kunnen aanwerven. Nationaal zijn er twaalf vacante plaatsen waarvoor de procedures lopen. Een tweede VTE voor Eupen is daarbij voorzien.

Ten tweede zijn er ook de structurele maatregelen.

Daarnaast moeten we ook goed bekijken waarom de doorlooptijden in bepaalde bureaus zo hoog zijn. Vaak komt dit omdat de kostenstaten foutief worden ingediend, waardoor de betalingstermijn oploopt. Mijn beleidscel heeft dan ook de opdracht aan de dienst Centrale Gerechtskosten gegeven om in te zetten op zogenaamde tutorials, waarin wordt uitgelegd hoe een kostenstaat correct en vlot in te vullen.

We hebben ook oog voor het personeel van de taxatiebureaus. Zo loopt er momenteel een bevraging van de medewerkers van de taxatiebureaus. Dit loopt tot 15 juli, waarna we uiteraard iets met de resultaten zullen doen.

Naast deze bevraging zal er ook een diepgaande audit van de werking van de taxatie worden gelanceerd door het DG Rechtelijke Organisatie. De nieuwe directeur van de Rechterlijke Organisatie, die begin mei is gestart, weet dat dergelijke achterstanden voor mij onaanvaardbaar zijn.

Wij verwachten ook veel van de digitale transformatie. We hebben hierbij ook aandacht voor digitale initiatieven om het proces van indiening, ondertekening en controle van kostenstaten te vereenvoudigen.

Dit alles moet ervoor zorgen dat een accurate monitoring van de betaaltermijnen mogelijk wordt. Kostenstaten op papier indienen moet op termijn tot het verleden behoren.

05.03  Kristien Van Vaerenbergh (N-VA): Mijnheer de minister, de problematiek is niet nieuw. De laattijdige betalingen van mensen die diensten leveren aan Justitie is een terugkerend probleem. Justitie lijkt daarbij geen goede werkgever te zijn.

Ik geef ook nog mee dat deze materie ook op Europees niveau werd besproken. Ik geef u graag ook het antwoord van de Europese commissaris Breton op een vraag over de toepassing van richtlijn 2011/7/EU in verband met de betalingsachterstand voor diensten in opdracht van rechtsinstanties, ingediend door mijn collega, Europarlementslid Bourgeois.

Uit het antwoord van de Europese commissaris blijkt duidelijk dat ook het leveren van diensten van beëdigde vertalers, tolken en gerechts­deskundigen in opdracht van de gerechtelijke macht, die tegen betaling door ondernemingen aan overheidsinstanties worden geleverd, commerciële transacties zijn. De aanbieders van deze diensten zijn vaak kleine en middelgrote ondernemingen. Zij doen die job niet alleen om winst te maken. Hun voortbestaan is vaak afhankelijk van de tijdige betaling door Justitie.

De overheid heeft dan ook een bijzondere verantwoordelijkheid om een juridisch en commercieel klimaat te scheppen dat tijdige betalingen bevordert. Het is dan ook jammer dat Justitie het bedrijfsleven in de problemen brengt door laattijdige betalingen vanwege de overheid. U kondigt weer enkele punctuele maatregelen aan, zoals de aanwerving van personeel en structurele maatregelen, zoals de digitalisering, maar ik hoop dat er dan ook eindelijk stappen kunnen worden gezet, want de problematiek van laattijdige betalingen bestaat al vele jaren, al van mijn intreden in het Parlement. Hopelijk worden er nu stappen gezet.

Het incident is gesloten.