Wat is op dit moment het nut van het nationaal register?

COMMISSIE VOOR DE JUSTITIE van WOENSDAG 18 APRIL 2018

04 Samengevoegde vragen van 

- de heer Stefaan Van Hecke aan de minister van Justitie over "de regeling betreffende ad-hocopdrachten buiten strafzaken voor vertalers en tolken" (nr. 24809) 

- de heer Stefaan Van Hecke aan de minister van Justitie over "de stand van zaken betreffende de opmaak van de koninklijke besluiten ter uitvoering van de regeling betreffende het nationaal register voor erkende, beëdigd vertalers en tolken" (nr. 24810) 

- de heer Stefaan Van Hecke aan de minister van Justitie over "de onduidelijkheden inzake de eedaflegging van vertalers en tolken door het voorlopig register" (nr. 24811) 

- mevrouw Annick Lambrecht aan de minister van Justitie over "de uitvoering van de wet van 10 april 2014 tot wijziging van verschillende bepalingen met het oog op de oprichting van een nationaal register voor gerechtsdeskundigen en tot oprichting van een nationaal register voor beëdigd vertalers, tolken en vertalers-tolken" (nr. 24823) 

04.01  Stefaan Van Hecke (Ecolo-Groen): Mijnheer de minister, ik heb drie vragen ingediend over de vertalers en de tolken. Hierover werden al vele vragen gesteld, maar de problematiek blijft aanslepen.

Sinds 1 december 2016 is het nationaal register voor erkende, beëdigde vertalers en tolken van kracht. Door het uitblijven van enkele KB's doen zich een aantal problemen voor. Voor een aantal problemen werd een oplossing gevonden, maar een aantal zaken blijven onduidelijk.

Zo legaliseren de griffies van de rechtbanken van eerste aanleg nu verder de handtekeningen van iedereen die vroeger beëdigd was, vooral voor vertalingen buiten strafzaken. Het gaat om vertalingen van akten van de burgerlijke stand, diploma's, rijbewijzen, attesten, oprichtingsaktes en statuten van vennootschappen en dergelijke.

lk heb hierover de volgende heel concrete vraag. 

Wie kan voor zulke opdrachten nu als vertaler ad hoc per opdracht worden aangesteld en hoe moet dat verlopen? Dezelfde vraag geldt voor tolken voor rijbewijzen, huwelijken, gemeenteraden en OCMW-raden in het Brussels Gewest.

Zo kom ik aan mijn tweede vraag. Sinds 1 december 2016 is het nationaal register voor erkende, beëdigde vertalers en tolken van kracht. Voor de ingebruikname van het register is er in een overgangsperiode van vijf jaar voorzien. Die loopt af op 1 december 2021. Door de genoemde vertragingen kunnen tolken en vertalers nog niet voldoen aan de toetredingsvoorwaarden, aangezien deze nog niet bekend zijn. De effectieve overgangsperiode om aan de regels te kunnen voldoen, wordt daardoor verkort.

Ik heb hierover de volgende vragen.

Hoe ver staat u met de verschillende koninklijke besluiten die nog moeten worden gepubliceerd? Wanneer zullen deze worden gepubliceerd?

Hoe zal de aanvaardingscommissie haar werkzaamheden organiseren? Op welke manier zullen aanvragen voor het register worden onderzocht en behandeld?

Hoeveel middelen zijn al zijn aangewend voor de implementatie van de nationale registers, ook dat van deskundigen, en de uitvoeringsbesluiten van de registerwet? Hoeveel medewerkers zijn bezig met dit werk sinds de publicatie van de wet in het Belgisch Staatsblad in december 2014?

Mijn derde vraag gaat over de onduidelijkheid bij de eedaflegging van vertalers/tolken door het voorlopig register.

Sinds 1 december 2016 is het nationaal register van kracht. Er moest echter met een voorlopig, tijdelijk register gewerkt worden omdat niet al de noodzakelijke wetgeving klaar was. Ook over het statuut van het tijdelijk register bestaat echter onduidelijkheid. Uw antwoord op een recente vraag van collega Becq heeft die twijfel niet kunnen wegnemen.

U stelt namelijk dat wie in het nationaal register is opgenomen, ook in het kader van een voorlopige inschrijving tot 1 december 2021, geen eed moet afleggen en wordt behandeld alsof zijn of haar inschrijving in het register reeds definitief is.

Nu blijkt echter dat dit standpunt niet gevolgd wordt door de voorzitter van het College van Hoven en Rechtbanken. Hij stelt dat, bij gebrek aan uitvoeringsbesluiten die onder meer de toetredingsvoorwaarden moeten vastleggen, niemand momenteel de titel van beëdigd vertaler of beëdigd tolk kan dragen. Er kan enkel een aanstelling ad hoc per zaak gebeuren en voorlopig kan dus niemand definitief deel uitmaken van het register. De belangrijkste reden hiervoor is dat er geen enkele controle is op het voorlopig register. Verschillende diensten hebben ook nog geen toegang tot de databank van het voorlopig nationaal register.

Ik heb hierover de volgende vragen.

Moeten vertalers en tolken die in het voorlopig register ingeschreven staan nu wel of niet de eed afleggen bij elke zaak? Met andere woorden, volgt u het standpunt van de voorzitter van het College van Hoven en Rechtbanken, die stelt dat dit wel dient te gebeuren?

Wat is op dit moment het nut van een nationaal register, aangezien het nationaal register met voorlopige inschrijvingen geen enkele garantie biedt, zelfs niet of de opgenomen tolken en vertalers beëdigd zijn?

De politie-inspectiediensten, gemeenten, advo­caten en het grote publiek hebben nog steeds geen toegang tot de databank van het nationaal register. Hoe ver staat het daarmee?

04.02  Annick Lambrecht (sp.a): Mijnheer de minister, de wet van 10 april 2014 voorziet in de oprichting van twee nieuwe Belgische registers: het register voor beëdigd vertalers, tolken en vertalers-tolken en het register voor gerechtsdeskundigen. Die twee nieuwe nationale registers hebben een dubbel doel: een overzicht bieden van wie inzetbaar is en vooral een kwaliteitsgarantie bieden. Ze bieden de rechtszoekende een garantie van de professionele vaardigheden en de juridische kennis van de vertalers, tolken en gerechtsdeskundigen. Recent klaagde de Beroepsvereniging Beëdigd Vertalers en Tolken aan dat niettegenstaande de wet al sinds 1 december 2016 in voege is, de noodzakelijke uitvoeringsbesluiten nog steeds ontbreken.

Mijnheer de minister, ten eerste, waar blijven de uitvoeringsbesluiten?

Ten tweede, hoe wordt de moraliteit en betrouwbaarheid gegarandeerd in afwachting van de publicatie van de noodzakelijke uitvoerings­besluiten?

04.03 Minister Koen Geens: Mijnheer Van Hecke en mevrouw Lambrecht, de legalisatie van een handtekening en de beëdigde vertaling zijn twee verschillende zaken. Voor de beëdigde vertaling is er geen probleem. Zolang de aanvaardings­commissie niet van start is gegaan en we ons bevinden in de door de wet voorziene overgangs­periode, geldt de uitzonderingsregeling van artikel 27 van de wet van 10 april 2014: de vertaler of tolk legt de eed af per prestatie. Er wordt bij voorkeur beroep gedaan op de personen ingeschreven op basis van hun prestaties vóór 1 december 2016. De legalisatie van de hand­tekening is een bevestiging van de authenticiteit van de handtekening van de vertaler, die slechts noodzakelijk is voor bepaalde aktes. Waar dit vandaag nog verloopt via de rechtbanken, zou het nationaal register ook een certificatie van de handtekening ter beschikking kunnen stellen, na een eenmalige legalisatie van de handtekening en opname ervan in de databank. Dit gegeven is een project waarvoor de businesscase momenteel wordt opgemaakt.

De KB's die de deontologische regels vastleggen voor de gerechtsexperten enerzijds en de vertalers en tolken anderzijds, werden gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad op 31 mei 2017. Het KB dat de juridische opleiding regelt, werd ondertekend en is ter publicatie naar het Belgisch Staatsblad gezonden. Dit zal bijgevolg binnenkort worden gepubliceerd. Het KB voor de legitimatiekaart is voorbereid. De technische analyse en de keuze van het aanmaaksysteem voor de kaarten worden in de komende weken afgerond. Daarbij wordt een vlotte aanmaak tegen een minimale kostprijs nagestreefd. Ook wordt bekeken hoe gebruik kan worden gemaakt van reeds bekende gegevens uit het rijksregister, zoals bijvoorbeeld de foto, om een maximale uniformiteit te bekomen.

Het koninklijk besluit aangaande de aanvaardingscommissie en de bijdrage in de kosten werd half maart opnieuw voorgelegd aan de Inspectie van Financiën, na aanpassing van haar eerdere opmerkingen. Dit resulteerde in een positief advies, mits enkele kleinere aanpassingen, en zal eerstdaags aan de Koning ter ondertekening worden voorgelegd. De aanvaardingscommissie zal een eigen intern reglement moeten opstellen. Ze zal nauw samenwerken met de dienst Nationaal Register, die het secretariaat verzorgt.

Op verzoek van de Inspectie van Financiën zal de commissie over een minimaal aantal leden beschikken, die alle aanvragen zullen behandelen, sommige als A-punt zonder discussie, de simpele aanvragen, andere als B-punt met eventuele discussie, de complexere dossiers. Op die manier zal een rechtspraak ontstaan die de leidraad is voor de toekomst. Bij betwisting zal de betrokkene worden gevraagd zijn dossier te verduidelijken en indien nodig zal hij worden gehoord.

De stuurgroep Nationaal Register werkt verder aan de uitvoering van de wet. Magistraten, gerechtspersoneel, NICC, de dienst Nationaal Register en ICT geven verder vorm aan de uitwerking. De dienst Nationaal Register heeft een directeur en een adjunct-directeur van verschillende taalrol, die deel uitmaken van de Nederlandstalige en de Franstalige/Duitstalige aanvaardingscommissie. De verwerking van alle dossiers gebeurt momenteel door twee Nederlandstalige en twee Franstalige mede­werkers.

Zoals reeds gemeld dienen de vertalers en tolken in afwachting van de evaluatie door de aanvaardingscommissie de eed af te leggen per prestatie. Het is u bekend dat er onduidelijkheid is, omdat de eedformule voor de tolken in de verleden tijd is gesteld en dient te worden gevolgd door de handtekening. Het standpunt van het College van hoven en rechtbanken werd inmiddels gevolgd door een uitspraak van het Hof van Cassatie. In een arrest van 13 februari 2018 heeft het hof bevestigd: "Een door een tolk afgelegde eed is regelmatig, ook als die eed niet letterlijk wordt afgelegd in de door artikel 27 van de wet houdende register deskundigen en tolken voorgeschreven ewoordingen, voor zover de afgelegde eed eenzelfde betekenis heeft als de voorgeschreven eed en aan de tolk dezelfde verplichtingen worden opgelegd."

De commissie voor de Justitie bespreekt volgende week een kleine wetsaanpassing die het probleem rond de dubbele eedaflegging voor tolken opheft.

Het Nationaal Register heeft een groot nut, omdat het aan de rechterlijke orde nu reeds een nationaal overzicht geeft van alle beschikbare vertalers en tolken, gerangschikt volgens hun talenkennis en hun territoriale beschikbaarheid. Het gaat in principe alleen om personen die reeds vóór 1 december 2016 actief waren. Indien er opmerkingen zijn over de kwaliteit kunnen deze gesignaleerd worden aan de dienst Nationaal Register.

De wet van 10 april 2014, met zijn wijzigingen, voorziet in het publiekstellen van de databank met aanvaarde experts en vertalers-tolken op basis van de criteria die zijn vastgelegd. Het werk van de aanvaardingscommissie zal erin bestaan alle experts en vertalers-tolken wel of niet te aanvaarden vóór 1 december 2021.

Er zijn besprekingen gaande tussen Justitie en de politie om ook de politie toegang te verlenen tot de huidige, nog niet publieke, databanken.

De vraag om op korte termijn ook de nieuwe experts en vertalers-tolken hun dossiers te laten opladen in de databank is mij bekend. Mijn mede­werkers onderzoeken nu hoe een wetswijziging deze vraag kan inwilligen.

04.04  Stefaan Van Hecke (Ecolo-Groen): Mijnheer de minister, dank u voor uw uitgebreid antwoord en voor het overzicht van de koninklijke besluiten die nog in opmaak zijn, in voorbereiding zijn of bijna klaar zijn. Daar is inderdaad nog wat werk voor de boeg. Op het terrein wordt men immers af en toe geconfronteerd met een aantal praktische problemen als gevolg van het uitblijven die koninklijke besluiten.

Ik hoop, mijnheer de minister, dat het werk snel vooruit zal gaan, zodat er zo snel mogelijk duidelijk is op het terrein, zeker voor experts of vertalers-tolken die belangrijke opdrachten vervullen voor Justitie, zodat er geen belangrijke juridische problemen ontstaan binnen enkele maanden of jaren wanneer er iets fout zou lopen in een procedure of bij het afleggen van een bepaalde eed. Dat zou een zware impact kunnen hebben op lopende rechtszaken.

Het incident is gesloten.